آشنایی با سیستم برق خودرو و اجزای آن
باور عمومی ممکن است این باشد که سوخت و سیستم سوخت‌رسانی در خودروها، مهم‌ترین سیستم برای به حرکت درآوردن خودرو است. اما در حقیقت، سیستم برق خودرو به عنوان قلب تپنده‌ای عمل می‌کند که بسیاری از عملکردهای حیاتی خودرو را تامین می‌کند. این برق است که اشتعال سوخت را در موتور خودرو ایجاد می‌کند و همینطور مغز متفکر خودرو یعنی کامپیوترهای خودرو را فعال می‌سازد. از آنجا که خودروها به وسیله برق روشن می‌شوند و شروع به حرکت می‌کنند، در دنیای امروز، بسیاری از آپشن‌ها و امکانات لوکس خودروها نیز کاملاً وابسته به برق هستند.
این نکات نشان می‌دهد که سیستم برق‌رسانی خودروها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید به دقت بررسی و نگهداری شود. در اینجا می‌توانید با اجزای مختلف و عملکرد دقیق سیستم برق‌رسانی خودروها آشنا شوید.
آشنایی با سیستم برق خودرو
اجزای سیستم برق خودرو
سیستم برق خودرو شامل قطعات مختلفی است که می‌توان آن‌ها را به دو دسته تقسیم کرد: قطعاتی که از برق استفاده می‌کنند، مانند انژکتور و کامپیوتر خودرو، و قطعاتی که برق مورد نیاز خودرو را تأمین می‌کنند.
دسته دوم به عنوان سیستم برق‌رسانی خودرو شناخته می‌شود. در جدول زیر می‌توانید با اجزای اصلی این سیستم آشنا شوید:
| قطعه | کارکرد |
| باتری | منبع تأمین انرژی برق خودرو و وظیفه ذخیره‌سازی برق را دارد. |
| دینام | تولیدکننده برق در خودرو است که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند تا باتری همیشه شارژ بماند. |
| کوئل | تقویت‌کننده برق باتری برای استفاده شمع‌ها و ایجاد جرقه است. |
| دلکو | توزیع‌کننده برق میان شمع‌ها و وظیفه قطع و وصل جریان برق را برعهده دارد. |
| شمع | جرقه‌زنی در پیشرانه برای ایجاد احتراق در موتور خودرو انجام می‌دهد. |
| وایر شمع | سیم‌های عایق که برق را به شمع‌ها منتقل می‌کنند. |
| مدارهای الکتریکی | تقسیم‌بندی سیستم برق‌رسانی خودرو به مدارهای اصلی و فرعی که شامل مدار جرقه، مدار روشنایی و مدار شارژ می‌شود. |
| آفتامات | تنظیم‌کننده نوسانات ولتاژ تولیدی دینام و ایجاد برق منظم. |
| فیوزها | محافظت از سیستم برق خودرو در برابر اتصالی‌ها و افزایش جریان برق. |
| کنترل‌کننده‌ها | وظیفه قطع و وصل جریان برق در بخش‌های مختلف خودرو را برعهده دارند. |
| سوکت‌ها | رابط بین مصرف‌کنندگان برق در خودرو و سیم‌ها هستند. |
باتری
باتری خودرو به عنوان منبع اصلی برق، وظیفه تأمین انرژی برای قطعات مختلف خودرو مانند بالابرهای شیشه، استارت، سیستم صوتی و … را برعهده دارد. هنگامی که خودرو روشن است، سیستم برق‌رسانی می‌تواند انرژی مورد نیاز خود را از طریق تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی تأمین کند. اما زمانی که خودرو خاموش است، این باتری است که انرژی لازم را برای عملکرد قطعات مختلف تأمین می‌کند.
بدون باتری، خودرو قادر به روشن شدن نیست. چرا که برای استارت اولیه، انرژی برق باتری ضروری است. در هنگام روشن بودن خودرو، باتری مجدداً شارژ می‌شود. باتری‌ها معمولاً بعد از دو سال نیاز به تعویض دارند، اما عواملی مانند گرما و لرزش زیاد می‌توانند عمر مفید باتری‌ها را کاهش دهند. انواع مختلفی از باتری‌ها در خودروها استفاده می‌شود، که شامل باتری‌های سرب اسیدی یا تر و باتری‌های اتمی یا خشک است. در خودروهای سواری معمولاً از باتری‌های ۱۲ ولت و ۶۰ آمپر استفاده می‌شود.
آشنایی با سیستم برق خودرو
دینام
دینام، که در خودروهای جدید به نام آلترناتور شناخته می‌شود، قطعه‌ای است که انرژی مکانیکی تولیدشده توسط موتور خودرو را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. دینام این انرژی را به وسیله یک تسمه به نام تسمه دینام دریافت کرده و برق مورد نیاز بخش‌های مختلف خودرو را تأمین می‌کند. معمولاً دینام‌ها برق ۱۲ ولت تولید می‌کنند، اما در برخی از خودروها این مقدار ممکن است متفاوت باشد.
دینام همچنین مسئول شارژ باتری در هنگام روشن بودن خودرو است. اگر دینام خراب شود، باتری خودرو نیز قادر به شارژ شدن نخواهد بود. یکی از قطعاتی که باید به طور دوره‌ای بررسی شود، تسمه دینام است. این تسمه در صورت پارگی یا آسیب باید تعویض شود تا از بروز مشکلاتی مانند خرابی دینام جلوگیری شود.
کوئل
برق تولیدی در باتری و دینام تنها ۱۲ ولت است که برای ایجاد جرقه کافی نیست. شمع‌ها برای ایجاد جرقه به ولتاژی در حدود ۷۰۰۰ ولت نیاز دارند. در اینجا است که کوئل به کمک می‌آید. کوئل یک ترانسفورماتور فشار قوی است که برق ۱۲ ولت باتری و دینام را تقویت کرده و به شمع‌ها می‌رساند.
کوئل از دو سیم‌پیچ اولیه و ثانویه تشکیل شده است که بر اساس قانون القای الکترومغناطیس عمل می‌کنند. در صورتی که موتور خودرو دچار مشکل در عملکرد باشد یا اتومبیل روشن نشود، احتمالاً کوئل خراب است. همچنین افزایش مصرف سوخت و ریپ زدن موتور می‌تواند از علائم خرابی کوئل باشد.
آشنایی با سیستم برق خودرو
دلکو
دلکو قطعه‌ای است که برق تولیدشده توسط کوئل را میان شمع‌های خودرو تقسیم می‌کند. به عبارت دیگر، دلکو وظیفه توزیع جرقه‌ها را به ترتیب و در زمان مناسب در میان شمع‌ها برعهده دارد. این تقسیم برق به ترتیب صحیح باعث می‌شود که احتراق در سیلندرها به درستی اتفاق بیفتد.
در سیستم‌های برق‌رسانی جدید، دلکو دیگر به صورت جداگانه وجود ندارد و وظایف آن با کوئل ترکیب شده است. این ترکیب به طراحی مدرن سیستم برق خودرو کمک کرده و از پیچیدگی‌های اضافی جلوگیری می‌کند.
با این تفاسیر، سیستم برق‌رسانی خودرو جزئیات و پیچیدگی‌های فراوانی دارد که به عملکرد صحیح و بی‌نقص خودرو کمک می‌کند. نگهداری و تعمیرات صحیح این سیستم می‌تواند طول عمر خودرو را افزایش داده و از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند.
شمع‌ها
در موتورهای اتومبیل‌ها، برای ایجاد احتراق در سیلندر، نیاز به جرقه‌ای است که توسط شمع‌ها تأمین می‌شود. این قطعه با دریافت ولتاژ خروجی از کوئل، جرقه‌ای ایجاد کرده و احتراق لازم را به وجود می‌آورد. به این ترتیب، شمع‌ها پیستون‌ها را در سیلندر به حرکت در می‌آورند.
شمع‌ها به‌عنوان آخرین قطعه در مدار جرقه سیستم برق‌رسانی خودرو، نقشی اساسی در عملکرد صحیح موتور دارند. زمان و کیفیت جرقه‌ای که توسط شمع‌ها ایجاد می‌شود، تاثیر زیادی در کارایی موتور و مصرف سوخت دارد. از این رو، مکانیک‌های خبره توصیه می‌کنند که شمع‌ها هر ۸ تا ۱۰ هزار کیلومتر تمیز شوند و هر ۱۶ تا ۲۰ هزار کیلومتر باید تعویض شوند. کیفیت شمع‌ها در بازار قطعات یدکی خودرو نیز متفاوت است؛ بنابراین، انتخاب برندهای معتبر در عملکرد پیشرانه تاثیر بسزایی دارد. شمع‌ها انواع مختلفی دارند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به شمع‌های گرم، سرد، نیکلی، ایریدیومی، پلاتینیومی و چند الکترودی اشاره کرد.
آشنایی با سیستم برق خودرو
وایر شمع‌ها
جریان برق تولیدی توسط دینام و باتری خودرو بعد از کوئل دارای ولتاژ بسیار بالایی است. انتقال این جریان برق با ولتاژ بالا به شمع‌ها نیازمند سیم‌هایی خاص به نام “وایر شمع” است که عایق پلاستیکی دارند. هرچه کیفیت این وایرها بالاتر باشد، جریان برق سریع‌تر و با کمترین تلفات انرژی به شمع‌ها منتقل می‌شود. وایر شمع‌ها یکی از قطعاتی هستند که مکانیک‌ها همواره به بررسی دوره‌ای آن‌ها تأکید دارند. خراب شدن لایه عایق وایرهای شمع می‌تواند باعث عملکرد ضعیف موتور و افزایش مصرف سوخت شود. در صورت خرابی وایر شمع‌ها و وجود نشتی در سیستم سوخت‌رسانی، خطر آتش‌سوزی نیز وجود دارد.
یکی از مشکلات رایج در رابطه با وایر شمع‌ها، شل شدن آن‌ها در محل اتصال به شمع یا کوئل است. این مشکل می‌تواند باعث شود که خودرو استارت نزنید، زیرا احتراقی در موتور صورت نمی‌گیرد. در سیستم‌های جدید برق‌رسانی خودروها، کوئل به‌طور مستقیم به شمع متصل می‌شود و وایر شمع‌ها حذف شده‌اند.
سیم‌ها و توزیع‌کننده‌های برق
در هر اتومبیل مجموعه‌ای از سیم‌ها برای انتقال برق به قطعات مختلف وجود دارد. تمامی این سیم‌ها دارای پوشش هستند و در مسیر خود کلیدها و کنترل‌کننده‌هایی دارند که می‌توانند جریان برق را قطع و وصل کنند. همچنین بیشتر این سیم‌ها از جعبه فیوز عبور می‌کنند.
سیم‌های برق خودرو به‌قدری زیاد هستند که اگر به‌طور نامنظم قرار گیرند، فضای داخلی خودرو شلوغ و پیچیده می‌شود. به همین دلیل، طراحان خودرو تلاش می‌کنند تا این سیم‌ها را ساماندهی کرده و به‌صورت یکپارچه در کانال‌های خاص یا کلاف‌ها قرار دهند.
آشنایی با سیستم برق خودرو
فیوزها
فیوزها اجزای حیاتی سیستم برق‌رسانی خودرو هستند. آن‌ها شامل چند رشته سیم نازک هستند که توانایی عبور جریان برق بسیار بالا را ندارند. در صورت افزایش جریان برق به‌حدی که از ظرفیت معمول بیشتر شود، این سیم‌ها قطع می‌شوند و فیوز می‌سوزد. در نتیجه، فیوزها نقش محافظتی دارند و از آسیب‌های جدی به مدارهای الکتریکی جلوگیری می‌کنند.
در اکثر خودروها، یک جعبه فیوز وجود دارد که تمامی فیوزهای مربوط به مدارهای مختلف در آن قرار می‌گیرند. این جعبه می‌تواند در داخل کابین یا در نزدیکی موتور خودرو باشد. معمولاً فیوزهای یدک نیز در داخل جعبه فیوز برای مواقع تعویض وجود دارند.
کنترل‌کننده‌ها
اتومبیل‌ها به‌طور دائم برق‌رسانی دارند، اما تمام قطعات خودرو همیشه نیاز به برق ندارند. به همین دلیل، در سیستم برق‌رسانی خودروها، کنترل‌کننده‌هایی وجود دارند که جریان برق را قطع و وصل می‌کنند. این کنترل‌کننده‌ها می‌توانند در شدت و سرعت جریان برق تغییراتی ایجاد کنند. وظیفه اصلی آن‌ها این است که به راننده و سرنشینان اجازه دهند تا قسمت‌های مختلف سیستم برقی خودرو را مدیریت کنند.
سوکت‌ها
سوکت‌ها، یا همان کانکتورها، از جمله قطعات مهم در سیستم برق‌رسانی خودرو هستند که ارتباط میان سیم‌ها و قطعات مصرف‌کننده برق را برقرار می‌کنند. این قطعات کوچک اما حیاتی در اتصال سیم‌ها به قطعات مختلف مانند چراغ‌ها و سیستم‌های برقی خودرو نقش اساسی دارند. خراب شدن یا نقص در این سوکت‌ها می‌تواند باعث از کار افتادن قطعات خودرو شود، بنابراین توجه به سلامت آن‌ها ضروری است.
آشنایی با سیستم برق خودرو
رنگ سیم‌ها در اتومبیل
سیم‌کشی‌ها و مدارهای مختلف در سیستم برق‌رسانی خودروها، پیچیدگی‌هایی دارند که برای راحتی در شناسایی و مسیر‌یابی، از رنگ‌های مختلف برای هر گروه از سیم‌ها استفاده می‌شود. هر رنگ نشان‌دهنده یک کاربرد خاص است. برای مثال، سیم‌های آبی برای اتصال کلید به چراغ‌های جلو، سیم‌های سبز و سفید برای چراغ راهنمای سمت راست و سیم‌های سبز و قرمز برای چراغ راهنمای سمت چپ هستند. این رنگ‌بندی به تکنسین‌ها و مهندسان خودرو کمک می‌کند تا در صورت نیاز، مسیر سیم‌ها را به‌راحتی پیدا کرده و تعمیرات لازم را انجام دهند.
در پایان
در نهایت، بررسی و نگهداری صحیح قطعات مختلف سیستم برق‌رسانی خودرو می‌تواند از بسیاری از مشکلات و خرابی‌های موتور و سیستم‌های برقی جلوگیری کند.
در صورت داشتن هرگونه سوال یا نظر، خوشحال می‌شویم که با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید.